Tahavvülat-ı Zerrat Şerhi-21
"Amma, Levh-i Mahv, İspat ise, sabit ve daim olan Levh-i Mahfuz-u Azamın daire-i mümkinatta, yani mevt ve hayata, vücud ve fanaya daima mazhar olan eşyada mütebeddil bir defteri ve yazar bozar bir tahtasıdır ki; hakikat-i zaman odur. Evet her şeyin bir hakikati olduğu gibi, zaman dediğimiz, kainatta cereyan eden bir nehr-i azimin hakikati dahi Levh-i Mahv, İspat’taki kitabet-i kudretin sayfası ve mürekkebi hükmündedir."
Bir önceki kısmın şerhinde, ortaya, esir ekranında oyuncuların iradesinin de dikkate alındığı,kendilerine hissettirilerek yazılan ve İmam-ı Mübin adını alan senaryonun oynandığı bir hologramlar alemine benzervarlıklar alemi tablosu çizmiştik. Televizyon ekranı misalinde, elektromanyetik dalgalar şeklinde ulaşan senaryonunmanyetik alan oluşturan plakalara yansıtıldığını ve tanecik üreten kısımdan akan taneciğin, manyetik plakalardanbirinin içinden geçmediği takdirde ekranın her hangi bir yerine çarpabileceğini ifade etmiştik. Taneciğin önünde,ekranda kare kare tanımlanmış görüntü oluşturacak birim sayısı kadar ihtimal vardır.
Varlık aleminde görüntü oluşturabilecek bir zerre için ise, hesaba gelmez, sonsuz ihtimaller sözkonusudur. Maddenin şehadet alemine yani algılanan şekle girmeden önceki hali, imkan dairesi olarak tanımlanmaktadır."Daire-i mümkinat" tarif edilirken "mevt ve hayata, vücud ve fenaya daima mazhar olan eşya" açılımıkullanılmaktadır. Yani eşyanın bulunduğu dairelerden öyle biri vardır ki, orada "hem canlı-hem ölü, hemvar-hem yok" olduğunun emareleri mevcuttur. "Daima mazhar olmak" tabirinin bu şekilde anlaşılabileceğindeyada böyle anlaşılması gerektiğinde bir itiraz noktası olmasa gerek. Zerrelerin hadsiz imkanlar ortasında, tereddüthalinde tarif edildiği an yada yer de bu daireye işaret ediyor olmalıdır.
Bu halin kainat kitabında zamanımıza yönelik tefsiri, Bilim ve Teknik dergisinin Ekim/2000 (395) sayısında"Kuantumun 100 Yılı" kapak konusu seçilerek geniş bir şekilde ortaya konmuştur. "Üst üste Gelme"başlıklı bölüm ise tam anlamı ile "mevt ve hayata, vücud ve fenaya daima mazhar olan eşya" tamlamasınıntefsiri olarak kabul edilebilir. "Kuantum kuramının belki de en garip (ve en çok itiraz alan) yönü bir sistemin aynıanda, birkaç farklı durumda bulunabilmesi. Parçacıklar doğal olarak böyle durumlara giriyorlar. Örneğin bir elektrontek bir noktada değil de değişik noktalarda aynı anda bulunabilir. Max Born, 1926 yılında de Broglie dalgalarınınfiziksel bir dalga olmadığını, bir olasılık dalgası olarak yorumlanması gerektiği düşüncesini ortaya attı. Bunagöre parçacıklar de Broglie dalgasının bulunduğu her yerde bulunur; bunlar dalganın güçlü olduğu yerlerde yüksekolasılıkla, zayıf olduğu yerlerde de düşük olasılıkla bulunuyor. Böylece parçacığın konumu doğal birbelirsizlik taşır. Max Born bu çalışmasından ötürü 1954 yılında Nobel ödülünü kazandı.
"Erwin Schrödinger, üst üste gelme ilkesinin yarattığı gariplikleri en açık bir biçimde ortayakoyan bir düşünce deneyi tasarladı. "Schrödinger’in Kedisi" olarak bilinen bu deneyde bir kedi aynı anda hemdiri hem de ölü olduğu bir duruma sokulabiliyordu. Hem mikroskobik ölçekte hem de bazı mikroskobik cisimlerde varolduğubilinen üst üste gelme olgusunun yorumu sürekli tartışma konusu olagelmiştir."
Burada olasılık dalgalarının oluşturduğu parçacıklar ya da "zerrat" alemi, kainat kitabında"daire-i mümkinat"ın günümüze yönelik tefsiri; Schrödinger’in kedisinin "aynı anda hem diri hem de ölüolduğu bir duruma sokulabilmesi", "mevt ve hayata, vücud ve fenaya daima mazhar"iyetin tefsiri olarak algılanabilir."Kuantum Kuramı ve Belirlenimcilik" başlıklı bölümde ise şunlar ifade edilmektedir:
"Kuantum kuramının üst üste gelme ilkesine göre herhangi bir fiziksel sistem olası durumlardansadece birinde değil, bir çoğunda birden, aynı anda bulunabilir.
"Örneğin hidrojen atomu çevresinde dolaşan bir elektron aynı anda her yerde bulunur. Bu gibi garipdurumları, bizim günlük hayatımızda tanıdık olduğumuz kavramlarla bağdaştırmak için başta Niels Bohr olmak üzerefizikçiler Kuantum kuramının ölçme postülasını ortaya attılar. Bohr’a göre bir elektronun nerede olduğunu bulmakistediğimiz zaman ölçme aletimiz "bu elektron her yerdedir." gibi garip bir cevap vermez, aksine elektronunbulunduğu yerlerden bir tanesini rastgele seçer. Üstüne üstlük ölçme işlemimiz elektronun içinde bulunduğu durumuda bozar. Aletimiz hangi konumu göstermişse ölçümden önce her yerde olan elektron artık bu yeni konuma yerleşmiştir.Bu olaya kısaca çökme (collapse) denir."
Bu durum "gerçeğin gözlemciye göre şekillenmesi", "dalga işlevinin çöküşü"gibi kuantum kavramlarının da izahı olarak ele alınabilir. Bohr’un ölçme aleti yerine kendi algılarımızı koyduğumuzdakainat ve varlık alemi tariflerimizde de çok çarpıcı bir sonuç ortaya çıkmaktadır. Aslında bizim elle tutup, gözlegördüğümüz, zaman ve mekan gibi kavramlarla algıladığımız alem her zaman ve her yerde olan esmânın, bizim ölçmecihazlarımız olan bedenlerimizle zaman ve mekan içinde algılanışından ibaret olmalıdır. Zat-ı Vacibü’l Vücud,O’nun isimleri ve sıfatları imkan dairesinde, zerreler boyutunda her zaman ve her yerdeler, zaman ve mekandan münezzehler.Ancak bizim ölçüm alanımıza, algılarımızın sınırına girdiklerinde zaman ve mekan sınırlılığı içinde algılanıyorlardiyebiliriz.
Yalçın İnan’ın "Kozmos’tan Kuantum’a" isimli kitabında geçen şu cümleler, varlık ve yokluğamazhariyeti farklı bir açıdan değerlendirmektedir:
"Elektronların çekirdek etrafında dönme hızları saniyede 1000 kilometredir. Elektronlar bunun yanındaayrıca, kendi eksenleri etrafında da dönerler. Elektronların bu dönüşleri hem saat ibresi yönünde hem de saatibresinin tersi yönünde olabilir. Elektronların bu dönme hareketine, "spin" adı verilir. Çekirdek etrafındakihızlı dönüşleri sırasında kazandıkları açısal hızları, çekirdeğin çekim kuvvetini dengeler.
"Çekirdeğin etrafındaki yörüngelerinde devamlı dolanmalarına rağmen bir elektronun herhangi biranda yörünge bulutunun neresinde bulunduğu asla bilinemez. Evrenin bir "yaratıcısının" bulunduğuna dair birörnek, hiçbir zaman insanoğlunun gözle göremeyeceği, buna karşılık varlığı kesin olan elektrondur."
Bu tabloya şöyle bir yaklaşımla da ışık tutulabilir: Sinema veya televizyonda levha tarzı perde ya daekranda ard arda oluşan görüntüleri sürekli gibi algılarız. Bu sürekliliğin gerisinde bir kesiklik, ard ardalıkolduğunu, bu oluşumların teknolojik detaylarından haberimiz yoksa belki de hiç fark etmeyiz. Böyle bir işleyişleseyrettiğimiz bir filmde herhangi bir an için perdede görüntü var mı yok mu bilemeyiz. Ancak film makarası veya yayıno an durdurulursa perde ya da ekranda görüntü olup olmadığını anlayabiliriz. Böyle bir imkanın olmadığı haldeperdedeki görüntü belirli bir an için "Schrödinger’in Kedisi" gibidir. Yani an süreklilik kutusu içindegizlenmiştir. "O an görüntü var mı, yok mu?" sorusunun cevabı "Hem var, hem yok" ya da "Nevar, ne de yok" şeklinde olacaktır. Çünkü anlarda, küçük zaman dilimlerinde varlık ve yokluk üst üste gelmiştir.
Kainat levhalarında da benzer bir durum söz konusu olmalıdır. Sabit, devamlı, sürekli kesintisiz tekalan, her şeyin asıllarının, özlerinin ve nesillerinin kayıtlı olduğu, bütün incelikleri ve ayrıntıları ile vebaştan sona kainatı ve varlık alemlerini içine alan "Levh-i Mahfûz-u Âzam" olmalıdır. Bu levhanın içeriklerişuur sahiplerinin algılarına, esbap alemine imkan dairesinden, daire-i mümkinattan geçerek yansırlar ki, bu alanzerrelerin oluşturduğu alan olarak anlaşılmaktadır. Olasılıklar alemi ile "daire-i mümkinat" benzer manalarıifade ediyor olmalıdır. Levh-i Mahfûz-u Âzam’ın zerreler aleminde yansıması "Levh-i Mahv, İspat" adını alıyorolmalıdır. Çünkü bu boyutta, zerreler aleminde ya da partiküller dünyasında varlık ve yokluk, ölüm ve hayat üstüste binmiştir. Bu dünyanın algılar aleminde esbap dairesinde yansıması ise yine bir süreklilik, daimilik ve kalıcılıkgörüntüsü arz eder. Oysa bu, işleyişin aslını yansıtmayan farazî, yalancı, surî, aldatıcı bir sürekliliktir.
Asıl işleyişin şöyle olduğu anlaşılmaktadır: Sabit, daimi ve tekliğin yeri esma boyutu, melekûtiyetyönü olan Levh-i Mahfûz-u Âzam’dan kesret ve teşahhusat alemine, mülk boyutuna, esbaba yansımalar şeklinde bir varlıkdünyasından, o dünyanın bir parçası olan bizlere bir hitap söz konusudur. Bu her şeyi içine alan Büyük Levha’dakimanalar imkan dairesindeki, "daire-i mümkinat"taki zerreler hadsiz imkanlar ortasında, varlık boyutundaki her şeyinzerresi olabilmek, her ihtimal onlar için eşit iken Levh-i Mahfûz-u Âzam’ın etkisi ile bir yola girerler, bir yöne yönelirler.Bu yönelimler bizim tarafımızdan, mülk boyutunda ve esbap aleminde hikmetli sanatlara, muhteşem eserlere, hayret verenhikmetlere dönüşürler. Bir yaprağın düşüşünde, bir sineğin uçuşunda, şehirleri dolduran insanların koşuşturmalarında,akıl almaz teknolojik gelişmelerde, tarihi ve sosyolojik olaylarda, yıldızlar ve galaksilerin ahenkle dönüşünde hepbu işleyiş vardır. Kararsız zerreler Levh-i Mahfûz-u Âzam’dan gelen kontrolle imkandan vücûba, melekûttan mülke,gaybdan şehadete geçerler ve ibda oluşur. Bu geçişler o kadar hızlıdır, o kadar ard ardadır ki, şehadet, mülklevhalarını teşkil eden her bir varlık anında, aslında varlık ve yokluk iç içedir. Bu yüzden ard arda gelen bulevhaların her biri "Levh-i Mahv, İspat" adını alır. Ancak ard arda gelen levhalarda bize bir süreç, süreklilik,devamlılık manası yaşatacak tarzda tanzim vardır. Bu ise inşa gerçeğini oluşturur. Bir filmde izlediğimiz büyümeler,gelişmeler, sevgiler, alış verişler en ideal şekliyle hareketler olduğunda ifade edilebilir. Varlık aleminde de pek çokşeyin, hayatın, ölümün, kazanmanın, kaybetmenin ve hepsinden önemlisi bunların gerisindeki esmânın ifadesihareketle mümkündür. Hareket ise zaman kavramı ile açığa çıkabilir.
O halde zaman dediğimiz kavramın aslı levhaların sürekli ve ard arda yazılıp silinmesi ve birbirinitakip eden levhaların bir anlama yönelik irtibatını temin eden ve inşa gerçeğini ortaya çıkararak değişim vehareketleri anlamlandıran bir yazı gibidir. Süreç, işleyiş, değişim, gelişim başkalaşım ifade eden kainatayetlerinin mürekkebidir. Mülk boyutunda farklılaşma, gelişme, başkalaşmayla ifade edilen esmâ aslında zaman mürekkebiile yazılmaktadır. Ard arda gelen şimdiler mazi ve müstakbel, eski ve yeni, fena ve beka gibi manaları yazarken, pek çokesmânın zuhuruna zemin, zihindeki manaları ifadeye dönüştüren mürekkep olurlar. Kudret kitabının sayfa ve mürekkebiniard arda gelen zerreler ve ard ardalığın irtibatını turnusol gibi açığa çıkaran zaman oluşturur.