Cengiz (1155-1227)
Moğol İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarıdır. Asıl adı Timuçin’dir. Tarihin kaydettiği enzalim hükümdar ve kan dökücülerden biridir. Ünlü tarihçi İbnü’l-Esir, onun yaptıkları için, "Keşke annembeni doğurmasaydı da tüyler ürpertici zulüm ve katliamları görmeseydim" ifadelerine yer verir. Risale-i Nur’dakendisinden, ayet ve hadislerin işaretiyle "deccal" olarak söz edilip, Müslümanlar arasında hükmedecek üçdeccalden biri olarak tarif edilmektedir. Kan üzerine kurduğu büyük imparatorluğu, ölümünden hemen sonra parçalandı.
Timuçin, 1155 yılında Sibirya bölgesindeki Onon nehri kıyısında bulunan Deliün Boldok’da doğdu.Babası Yesügay Bahadır, annesi Houlen Ece’dir. Henüz on iki yaşında iken babasını kaybetti. Bundan sonra uzun sürensıkıntılı olayları arka arkaya yaşadı. Önce babasına tabi olan kabileler tarafından terk edildiler. Diğer taraftanbaskılara maruz kaldılar. Nişanlısı esir alınarak Ong Han’a hediye edildi. Aile balıkçılık ve avcılık yaparak geçiminisağladı.
On üçüncü asrın başından itibaren toparlanan ve etrafına önemli kuvvetler toplayan Timuçin, düşmanlarıile yaptığı savaşları kazanmaya ve giderek güçlenmeye başladı. Karakurum’da ilk Moğol devletini kurdu (1205). Cahilve vahşi Moğol ve Tatarlardan, işi gücü yağmacılık olan büyük bir ordu meydana getirdi. Moğolistan’ın etrafındakiülkelere saldırmaya başladı. 1206 yılında; cihan hükümdarı, güçlü, mükemmel savaşçı anlamına gelen"Cengiz" unvanını aldı ve kağan ilan edildi. Tüm bozkır kavimlerini egemenliği altında topladı. Topraklarınıgenişleterek Müslümanların yaşadığı alanlara saldırmaya başladı.
Cengiz, 1219 yılında Harzemşahlar Devleti’ne saldırdı. Buhara’yı 1220 yılında kuşattı ve üç günsonra ele geçirdi. Bununla beraber, Semerkand, Otrar ve Merv gibi önemli şehirler kuşatılarak ele geçirdi. Buhara,Semerkand, Herat ve diğer merkezler birer kültür, sanat ve medeniyet abidesi idiler. Buraları yağmaladıktan sonra yakıp,yıktı. Teslim olmak istemeyen şehirlerde büyük katliamlar yaptı. Sadece Merv şehrinde; İbnü’l-Esir’e göre yedi yüzbin, Cüveyni’ye göre ise, bir milyon üç yüz binden fazla insanı katletti. Hatta intikam hırsıyla Nişabur’da kedi veköpekler bile katletti. Uzun süre Moğol ordusu tarafından kuşatıldığı halde alınamayan Gürgenç etrafındakihendekler doldurularak şehir ateşe verildi. Burasını ele geçirdikten sonra, zenaatkarlar hariç, halkın tamamıkatledildi. Uzun süren kuşatma ve işgalden sonra Harzemşahların toprakları viraneye döndü.
Cengiz, çok geniş bir alanı işgal ve yağmaladıktan sonra 1225 yılında Moğolistan’daki karargahına döndü.Hastalanınca oğullarını toplayarak vasiyette bulundu. Bu vasiyete göre; kendisinden sonra Ögedey kağan olacak, Çağatayyasa işlerinden sorumlu olacak, Tuluy’da ordu kumandanlığını yapacaktı. 1227 yılında öldü ve Moğolistan’ınkuzeydoğusundaki Burhan Haldun denilen yere gömüldü.
Cengiz, Kore’den Yakındoğu’ya, Güney Avrupa, Güney Sibirya’dan Çin Hindi’ne kadar uzanan çok geniş birimparatorluğu miras bıraktı. Zaferi, tamamen silah gücüne dayandı. Ömür boyu diğer kültürlere yabancı kalarak,sadece ve sadece kendisi ve yakınları için çalıştı. Devlet teşkilatına Moğol geleneğini hakim kıldı. İlkelprensiplerle kurduğu büyük imparatorluğu ölümünden sonra uzun süre yaşamadı. Sadece kırk yıl devam edebildi.
Kendisine karşı çıkanları çoluk-çocuk demeden öldürecek, kabile ve şehirleri tümden yok etmektençekinmeyecek kadar kan dökücü bir yapıya sahipti. Kendisiyle çağdaş olan İbnü’l-Esir, Adem’den (as) o güne kadarinsanlığın maruz kaldığı en büyük felaketin Moğol istilası olduğunu söylemiştir. İstila ettiği İslambeldelerinde taş üstünde taş bırakmadı. Kadın ve çocukları vahşice öldürdü. Camileri ahır olarak kullandı.Cami, kütüphane ve medreseler yerle bir edildi.
Kısa zamanda geniş topraklara sahip olması ve büyük başarıları elde etmesinin önemli sebepleri;disipline önem vermesi, süratli hareket ve amacına ulaşmada gösterdiği acımasızlıktı. Halkı ve idarecilerineihanet edenleri anında cezalandırması, buna karşılık yöneticilerine sadık kalarak kendisine karşı mücadeleedenleri himayesine alması önemli vasıflarındandı. İhanetle bir yeri teslim edip mükafat bekleyenleri, "kendiinsanına ihanet eden birisi, kim bilir bana nasıl ihanet eder" demek suretiyle anında kılıçtan geçirirdi.
Risale-i Nur’un muhtelif yerlerinde Cengiz ile ilgili bilgiler ve işaretler mevcuttur. Bu konu ile ilgiliolarak hem ayet hem de hadislerin işaretinden söz edilmektedir. Felak Suresi’nin icaz ve tefsiri üzerinde durulurken, busurede geçen "min şerri" kelimesiyle Moğol fitnesine işaret edildiği açıklanmaktadır. Burada, İslam alemiiçin o zamana kadarki en dehşetli hadise olan Cengiz ve Hülagu fitnesine, Abbasi Halifeliğinin çöküşünün işaretlerininmevcudiyetine vurgu yapılmaktadır. (Şualar, II. Şua, s. 241) İbrahim Suresi birinci ayetinde de dehşetli olan altıncıasra yani Cengiz ve Hülagu fitnesine imaların olduğu belirtilmektedir. (Şualar, I. Şua, s. 620-621)
Müslümanlar arasında birden fazla deccalin zuhur edeceği ile ilgili Risaledeki bazı meselelere yapılanitiraz ve bazı hocaların birden fazla deccalin olmasına yaptıkları itiraza cevap verilmektedir. Peygamber Efendimizin(asm), "Amcam Abbas’ın soyundan hilafet devam edecek. Deccal o hilafeti tahrip edecek ve eline geçirecek"mealindeki Hadis-i Şerifini delil olarak göstermektedir. Burada, hadiste açık bir şekilde "deccal" tabirininkullanıldığı ve Müslümanlar arasında zuhur edecek üç deccalin varlığından söz edilmektedir.
Bu hadis ile gaybi olarak verilen haberin gerçekleşmesi, işaret edilen Abbasi Halifeliğinin kurulması vebu hilafeti yıkacak olan zalim, tahripçi Cengiz ve Hülagu’ya olan işaretin gerçekleşmesi üzerinde ayrıca durulmaktadır.(Şualar, s. 435) Peygamber Efendimizin mucizelerinin işlendiği kısımda da konu ile alakalı bir hadis geçmektedir.Peygamber Efendimiz (asm), "Yaklaşmakta olan bir kötülükten dolayı yazık oldu Arap’a!.." mealindekiifadeleriyle yine Cengiz ve Hülagu’nun dehşetli fitnesine, Abbasi Devletini mahvedeceklerine yaptığı işarete vurgu yapılarak,haber verdiği şekilde gerçekleştiğine işaret edilmektedir. (Mektubat, s. 104)
Ayrıca, Mektubat’da milliyetçiliğin zararları anlatılırken Cengiz ve Hülagu örnek olarak kullanılmaktadır.Bu örnekte toplumun önemli bir kısmını teşkil eden ihtiyarların psikolojisi zalim ve gaddar insanların anılmasıylatatmin olmayacağı belirtilmektedir. İhtiyarlar Cengiz ve Hülagu gibi zalimlerin hayat hikayelerini dinlemek yerineahirete iman meselesini anlamalıdırlar. En temel problemleri olan ebediyet kaygısını ancak bu şekilde aşabilirler.(Mektubat, s. 409)