Bediüzzaman’ın Darül Hikmetil İslamiyeye verdiği öz geçmiş

ME’MURİN VE KETEBE VE MÜSTEHDEMİN-İ DEVLET-İ ALİYYENİN
TERCÜME-İ HALLERİNİN TAHLİLİNE MAHSUS VARAKADIR

-KIYMETİ ON KURUŞTUR-

Sual: 1) Tercüme-i hal sahibinin isim ve mahlası ve şöhret ve lakabı, bir sülale-i ma’rufeyemensub ise keyfiyet-i nisbeti, mezhebi, ecnebi ise tabiiyyeti, pederinin isim ve meslek ve şöhreti?

Cevap: 1) İsmim Said, şöhretim Bediüzzaman, pederimin ismi Mirza’dır. Bir sülale-i ma’rufeyenisbetim yoktur. Mezhebim Şafiidir. Devlet-i Aliyyeyi Osmaniye tabiiyyetindeyim.

Sual: 2) Tarih ve mahall-i veladeti?

Cevap: 2) Tarih i veladetim 1293’tür. Mahall-i veladetim. Bitlis vilayeti dahilinde Hizan kazası mülhakatından.İsparit nahiyesinin Nurs Karyesidir.

Sual: 3) Memalik-i Osmaniyye ve ecnebiyyenin resmi ve hususi hangi mekteb ve medreselerinde, yahutmuallim-i mahsustan hangi ilim ve fen ve san’at ve lisanları ne dereceye kadar tahsil eylediği, şehadetname ve tasdiknameve icazetname alıp almadığı, almış ise tarihleri. Hangi lisanlarla kitabet yahut yalnız tekellüm ettiği tab ve neşrolunmuşeser ve telifi var ise neye dair olup ne zaman ve nerede tab ve neşrolduğu ihtiraati fenniyye ve hususat-ı saireye dairbir imtiyaz ve ruhsatı haiz ise mahiyeti bir memuriyete ait intihabname veya ehliyetnamesi varsa o me’muriyetin kaçıncı sınıfıiçin hangi mabalden ne tarihte verildiği?

Cevap: 3) Bidayet-i tahsilimde mezkur İsparit nahiyesinde biraderim nezdinde mebadi-i ulumu iki senekadar okudum. Sonra Erzurum’a tabi Bayezit kasabasında Şeyh Muhammed Celali hazretlerinin halka-i tedrisinde tederrüs-ümutad olan dürusu bi’l-ikmal itmam-ı nüsah eyledim. Harb-ı hazırın ilanı üzere gönüllü olarak alay kumandanı namıylaharbe iştirak eyledim. Bitlis’te Ruslara esir düştüm. Esaretten firar ederek İstanbul’a geldim. Bidayete-i teşekkülündenberi Dar-ül Hikmet-il İslamiye’de aza olarak bulunuyorum. Müşarün ileyh Muhammed Celali Efendi hazretlerinden almışolduğum icazetnameyi zaman-ı esaretimde zayi eyledim. On yedi adet te’lifatım vardır. Birinci Arabiyü’l-ibare olarakte’lif gerdem olan İşarat-ül İ’caz nam tefsir-i şerif ve mantıkta Talikat ve Kızıl İ’caz nam risalelerle El Hutbet-üşŞamiye nam risale-i Arabi… Nokta, Şuaat, Sünuhat, Münazarat, Muhakemat, Tuluat, Lemaat, Rumuz, İşaret, Hutuvat-ıSitte, İki Musibetin Şehadetnamesi ve Hakikat Çekirdekleri gibi diğer te’lifatım Türkiyy’ül-ibaredir. Te’lifatımınekserisi irşad-ı Müslimin ve ikaz-ı gafilin için yazılmış münebbihattandır. Türk ve Kürd lisanıyla tekellümettiğim gibi Arabi ve Farisi lisanlarıyla yazar ve okurum.

Te’lifatımdan Rumuz, İşarat, Hutuvat-ı Sitte, İki Musibetin Şehadetnamesi, El Hutbet-üş Şamiye, Münazarat,Muhakemat ve Talikat’ın nüshaları kalmamıştır. İhtiraat-ı fenniye ve hususat-ı saire dair bir imtiyaz ve ruhsatıhaiz değilim.

Sual: 4) Evvelce hizmet-i devlete dahil olup da henüz tercüme-i hal varakası vermemiş olanlarınmuvazzaf veya mülazim olarak ne tarihte ve nerede dahil olduğu ve sırasıyla nasıl me’muriyetlere hangi tarihlerde tayinolunup ne miktar maaş veya ücret ve aidat aldığı, her me’muriyette ne zaman ifa-yı vazifeye ve istifa-yı maaşa mübaşeretedip o maaşın ne vakte kadar ahzeylediği arada mazul kalmış ise müddeti ve mazuliyet maaşı almış ise miktarıme’muriyet ve mazuliyetinde muhassesatınca daimi ve muvakkat zamaim ve tenzilat olup olmadığı, ne rütbe ve nişan vemadalyaları hangi tarihlerde ihraz eylediği ecnebi nişan ve madalyaları varsa ne sebeble ve ne zaman verildiği hidemat-ıgayr-ı resmiyede bulunmuş ve me’muriyet-i mahsusa ile bir tarafa i’zam kılınmış ise keyfiyeti?

Cevap 4) Gönüllü ve bir hizmet-i müftehire olarak harb-ı umumi ilanı esnasında evvela alay müftüsünamıyla ordu-yu humayuna dahil olup saniyen alay kumandanı vazifesini ifa etmekte iken Bitlis’te Ruslara esir düştüm. Buhizmetlerim hep fahri idi. Yalnız esaretten avdetimde İstanbul’a geldiğimde Harbiye Nezareti ikramiye olarak bana üç ayellişer liradan yüz elli lira verdi. Bir adet harb madalyası vardır. Başka rütbe ve nişanım yoktur. Ecnebi nişan vemadalyam yoktur. 26/Şevval/1334 tarihli irade-i seniye ile ve beş bin kuruş maaşla Dar-ül Hikmet-il İslamiye azalığınatayin ve 18/Zilkade/1336 tarihli İrade-i Seniye mucibince (mahreç) payesiyle taltif olundum.

Sual: 5) Bulunduğu me’muriyetlerden infisalı vuku bulmuş ise esbab-ı hakikiyesi ve bilahare cevaz-ıistihdam kararı alıp alamadığı, gerek bunlardan ve gerek vazife-i me’muriyetine taalluk etmiyen ahvalden dolayı taht-ımuhakemeye alınmış ise neticede ne hüküm sadır olduğu ve ceza görüp görmediği?

Cevap: 5) Şimdiye kadar hiçbir veçhile taht-ı muhakemeye alınmadım. Diğer suallere cevaptanveresteyim.